علل خونریزی مغزی

• آنوریسم: آنوریسم نقطه ی ضعیفی در دیواره ی رگ است که در صورت متورم شدن امکان پارگی آن وجود دارد،آنوریسم‌های کوچکی که در مغز ایجاد می‌شوند ممکن است هیچ علائمی ایجاد نکنند،بسیاری از مردم نمی‌دانند که آنوریسم در مغزشان شکل گرفته است،با این حال،آنوریسم‌های بزرگ‌تر می‌توانند بر بافت‌های مغز فشار وارد کنند و باعث ایجاد برخی شکایات شوند،این شکایات و علائم عبارت‌اند از:
  1. سردرد
  2. اختلال تعادل
  3. مشکل در صحبت کردن
  4. درد در بالا یا پشت چشم
  5. مشکلاتی مانند دوبینی یا کاهش بینایی
  6. بی حسی یا ضعف در یک طرف صورت
  7. علائم تشکیل حباب در مغز
• بیماری کبدی
• فشار خون بالا

• تومور های مغزی
• آنژیوپاتی آمیولوئید:تجمع پروتئین آمیلوئید در دیواره های شریان مغز،آنژیوپاتی آمیلوئید یک اختلال در دیواره‌های رگ‌های خونی است که بعضی اوقات با پیری و فشار خون بالا اتفاق می افتد،آنژیوپاتی آمیلوئید ممکن است خونریزی‌های کوچک و ناگهانی را قبل از یک هموراژ بزرگ ایجاد کند.
• اختلالات رگ های خونی
• تروما و آسیب به سر
• اختلالات خون و خونریزی
• مصرف الکل،مواد مخدر و یا تنباکویی که یا به طور طولانی مصرف شده و یا برای مصرف کننده سنگین بوده است.

• مشکلات در لخته شدن خون
• سرطان
• عارضه ناشی از یک جراحی یا فرایند پزشکی مثلاً زایمان
• آسیب به یک اندام داخلی بدن
• بیماری های ارثی مانند هموفیلی (بیماری که در آن توان بدن برای ایجاد لخته و انعقاد خون برای جلوگیری از خونریزی در صورت پاره شدن رگ،مختل شده‌ است) یا سندروم اسلر وبر راندو (یک اختلال ژنتیکی ارثی است که بر رگ های خونی تأثیر می گذارد و رگ ها را مستعد خونریزی می کند)
• آسیب های جدی مانند آسیب به استخوان و یا مغز
• حادثه هایی مانند ضربه با چاقو و یا گلوله یا هرگونه آزار جسمی شدید
• ابتلا به ویروس هایی که رگ های خون رسان بدن را هدف و مورد حمله قرار می دهند.

انواع خونریزی مغزی

برای درک بهتر خونریزی مغزی باید انواع آن را به خوبی بشناسید؛به لحاظ کلی خون ریزی مغزی بر پایه ی ناحیه ی دچار خونریزی،به دو نوع قابل تقسیم است:

• خونریزی بین مغز و جمجمه 
• خونریزی داخل مغز

اکنون به تقسیم بندی دقیق ترِ این دو نوع خونریزی مغزی پرداخته می شود.

انواع خونریزی های داخل جمجمه اما خارج از مغز

سه پرده دورادور مغز را فرا گرفته اند و از آن محافظت می کنند،به پرده ی خارجی مغز می گویند مننژ،بنابراین،مننژ در حد فاصل استخوان جمجمه و خودِ مغز قرار دارد.

• دورا (dura)
• آراکنوئید (arachnoid) 
• پیا (pia)

با توجه به آنچه تاکنون گفته شد،خونریزی بین جمجمه و مغز به سه نوع قابل تقسیم خواهد بود.

خونریزی اِپی دورال یا اپیدورال هموراژ

این نوع از خونریزی مغزی بین جمجمه و خارجی ترین لایه مننژ یعنی دورا اتفاق می افتد.

خونریزی ساب دورال

این نوع از خونریزی مغزی بین لایه خارجی (دورا) و لایه میانی (آراکنوئید) رخ می دهد.

خونریزی ساب آراکنوئید یا ساب آراکنوئید هموراژ

حتما اکنون می دانید که اگر خونریزی بین مننژ میانی و داخلی ترین لایه مننژ به وقوع بپیوندد به آن خونریزی ساب آراکنوئید یا خونریزی تحت عنکبوتیه گفته می شود.

به طور قطع،متوجه شده اید که این خونریزی ها بین لایه های مننژ رخ می دهند،خونریزی های بالا داخل بافت مغز قرار ندارند و خارج از مغز اما داخل جمجمه اتفاق افتاده اند.

انواع خونریزی داخلی مغز

دو نوع خونریزی ممکن است درون مغز اتفاق بیفتد.

خونریزی داخل مخ

که با عبارت انگلیسی intracerebral hemorrhage شناخته می شود و در واقع،خونریزی مغزی نوعی سکته است که به سکته مغزی خونریزی دهنده یا سکته مغزی هموراژیک هم شهرت دارد،این نوع خونریزی داخل لوب های مخ یا ساقه مغز یا مخچه رخ می دهد،این خونریزی داخل بافت مغز اتفاق می افتد و هر نقطه از مغز را ممکن است درگیر نماید.

خونریزی داخل بطن های مغزی

که با اصطلاح پزشکی intraventricular hemorrhage از آن یاد می شود،شاید بپرسید: ونتریکولار چیست؟ باید گفت در بخش های میانی مغزی فضاهایی وجود که مایع مغزی نخاعی در آنها تولید و جمع می شود،به این فضاها،بطن های مغزی یا ونتریکول مغزی گفته می شود،اگر خونریزی در بطن های مغزی رخ دهد،خونریزی ونتریکولار مغزی به وقوع پیوسته است.

بنابراین اکنون می دانید که خون ریزی مغزی چیست،همچنین متوجه شدید خونریزی مغزی هم بین لایه های مننژ (خارج از مغز) و هم داخل مغز ممکن است رخ دهد.

علائم خونریزی مغزی

اکثر افرادی که با این مشکل مواجه می شوند،نشانه ها و علائم سکته ی مغزی را تجربه می کنند.

این که خونریزی مغزی باعث ایجاد چه نشانه ها و علائمی شود،به محلی از مغز که دچار خونریزی شده،بستگی دارد،به عنوان نمونه،علائم خونریزی مغزی در اثر ضربه،به محل وارد شدن ضربه به سر و خونریزی ناشی از آن وابسته است،با وجود این،به طور کلی برخی از شایع ترین علائم خونریزی مغزی به شرح زیر هستند:

1-گزگز و مورمور،بی حسی پوست،ضعف یا فلج عضلات صورت،دست یا پا به ویژه در یک سمت بدن

2-سردرد بعد از خونریزی مغزی که به طور معمول،ناگهانی و بسیار شدید است و با خونریزی مغزی ساب آراکنوئید بیشتر دیده می شود.

با وقوع خونریزی داخل جمجمه چه مشکلی برای مغز پیش می آید؟

مغز نمی تواند اکسیژن را در خود ذخیره نماید،کارکرد درست مغز به خون رسانی از راه رگ های مغزی وابسته است،خونی که به مغز می رسد،مواد غذایی و اکسیژن مورد نیاز آن را تامین می کند.

وقتی خونریزی مغزی اتفاق می افتد،یکی از رگ های مغزی به طور کامل پاره شده (پارگی رگ مغز) یا تا حدودی دچار شکاف شده است،مناطقی از مغز که توسط این رگ پاره شده خون رسانی می شوند،با خونریزی مغزی نمی توانند اکسیژن کافی دریافت کنند،علاوه بر این تجمع خون ناشی از خونریزی داخل جمجمه یا داخل مغز روی بافت های مغزی فشار می آورد،این فشار هم در محرومیت مغز از اکسیژن مزید بر علت می شود،یعنی این فشار بالای مغزی هم باعث اختلال بیشتر در رسیدن اکسیژن به مغز می گردد.

وقوع خونریزی داخل مغز یا اطراف مغز،خون رسانی مغزی را با اختلال رو به رو می کند و بخشی از مغز از دریافت اکسیژن کافی محروم می شود،اگر اکسیژن بیشتر از سه تا چهار دقیقه به برخی از سلول های مغزی نرسد،این سلول ها  می میرند،با مرگ سلول های عصبی موجود در مغز،کارکرد عصبی که تحت کنترل این سلول ها بود هم دچار مشکل می شود.

آیا خونریزی مغزی باعث مرگ می شود؟

بدون توجه به منطقه دچار خونریزی مغزی،این مشکل به طور معمول به صورت ناگهانی رخ می دهد،البته مواردی مانند ناهنجاری های عروقی مانند هماتوم ساب دورال وجود دارد که چند روز یا حتی چند هفته پیش از بروز علائم،با خونریزی دست به گریبان بوده اند اما به طور کلی،خونریزی مغزی را می توان پدیده ای ناگهانی تلقی نمود.

خونریزی مغزی می تواند به مغز آسیب بزند و طبیعی است که می تواند باعث مرگ شود،پاسخ این سوال که آیا ضربه مغزی باعث مرگ می شود هم به خونریزی مغزی وابسته است،به عبارت دیگر اگر ضربه مغزی به خونریزی منتهی شود ممکن است با فرجامی کشنده توام گردد،بنابراین خونریزی مغزی و مرگ با هم نسبت مستقیم دارند.

کدام بیمار مبتلا به خونریزی مغزی زنده می ماند؟

احتمال مرگ و سایر عوارض ناشی از خونریزی مغزی به عوامل زیر بستگی دارد:

• علت وقوع خونریزی مغزی
• محل خونریزی مغزی
• میزان خونریزی مغزی و وسعت خونریزی
• مدت زمانی که بین آغاز خونریزی مغزی تا درمان آن فاصله افتاده است
• سن بیمار
• شرایط کلی سلامت بیمار

وقتی سلول عصبی مغز بمیرد،دیگر امکان تولیدمثل و بازسازی آن وجود ندارد. گاهی فرد دچار خونریزی مغزی نمی میرد،اما دچار آسیب های شدید مغزی می شود؛در حدی که نمی تواند بسیاری از اعمال جسمی یا ذهنی عادی خود را به درستی به انجام برساند.

عوارض بعد از یک خونریزی مغزی

پس از خونریزی مغزی،فرد ممکن است با عوارض جدی مواجه شود،معمولاً بهبودی کامل پس از خونریزی مغزی زمان‌بر است و افراد ممکن است با مشکلات مانند ضعف عضلات،مشکلات در تلفظ،تغییرات در توانایی حرکتی،مشکلات شناختی و اختلالات حافظه روبرو می‌شوند،افراد ممکن است نیاز به فیزیوتراپی و پشتیبانی روانی داشته باشند،همچنین در برخی موارد،خونریزی‌ مغزی می‌تواند به عوارض دائمی مثل معلولیت جسمی یا ذهنی منجر شود،از این رو،تشخیص زودرس و مراقبت مناسب بسیار حیاتی است تا عوارض بعدی کاهش یابند و امکان بهبود افراد افزایش یابد.

تشخیص خونریزی در مغز

بعد از مشاهده ی علائم،حتماً به پزشک مراجعه کنید،متخصص مغز و اعصاب قطعاً پس از مشاهده ی علائم و انجام آزمایشات،رادیولوژی،MRI و سی تی اسکن،می‌تواند علت خونریزی را تشخیص داده و متناسب با آن،بیمار درمان شود. عموماً،بیمارانی با خونریزی‌های کوچک (کوچکتر از ۱۰ سانتیمتر مکعب) و عیوب جزئی با دارو درمان می‌شوند،ممکن است عمل جراحی برای کاهش ورم و جلوگیری از آن و برداشتن لخته خون لازم باشد،آزمایشات بیشتر به پزشک کمک خواهد کرد که از بودن رگ‌های غیرعادی مطلع و قدم بعدی برای تشخیص و درمان را بردارد،ممکن است در موارد خاصی فرد به آزمایش پانکسیون کمری یا اسپینال تپ احتیاج داشته باشد تا خونریزی تایید شود یا اینکه احتمال بروز سایر مشکلات مغز از بین برود.

آنژیوگرافی

آنژیوگرافی یک روش تصویربرداری پزشکی است که برای تشخیص و تصویربرداری عروق خونی در مغز و دیگر اعضاء استفاده می‌شود،در صورت شک برای تشخیص خونریزی‌ مغزی،آنژیوگرافی ممکن است انجام شود،در این روش،یک ماده ی حاجب به عروق خونی فرد تزریق می‌شود،سپس با استفاده از دستگاه تصویربرداری مخصوص،تصاویر ویدیویی از جریان خون در عروق مغزی گرفته می‌شود،این روش می‌تواند به پزشک کمک کند تا منطقه‌هایی که خونریزی در آنها اتفاق افتاده است یا عروق خونی ناهنجار را تشخیص دهد،آنژیوگرافی ممکن است برای بررسی علل خونریزی‌ مغزی،تعیین موقعیت آنها و برنامه‌ریزی برای جراحی یا درمان‌های دیگر مورد استفاده قرار گیرد.

توموگرافی کامپیوتری (CTA)

توموگرافی کامپیوتری معمولاً به عنوان CTA (CT Angiography) نیز شناخته می‌شود و یک روش تصویربرداری تشخیصی است که برای تشخیص خونریزی‌ مغزی به کار می‌رود،در این روش،از تکنولوژی توموگرافی کامپیوتری استفاده می‌شود تا تصاویر دقیقی از عروق خونی در مغز ایجاد شود،با تزریق ماده ی حاجب به عروق خونی فرد و انجام تصویربرداری CTA،تصاویر سه بعدی از سیستم عروقی مغز به دست می‌آید،این تصاویر ممکن است به پزشک کمک کنند تا مکان‌های خونریزی‌ مغزی را تشخیص دهد و موقعیت و شدت آن را تعیین کند،CTA معمولاً برای ارزیابی علل خونریزی‌ مغزی،شناسایی انواع آنژیوم‌ها (تومورهای عروقی) و برنامه‌ریزی درمان‌های مرتبط با عروقی در مغز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آزمون مایع مغزی نخاعی

آزمون مایع مغزی نخاعی (لومبار پانک) برای تشخیص خونریزی مغزی انجام می‌‌شود،در این آزمون پس از آماده‌سازی فرد به صورت خوابیده و با پشت سر به جلو دراز کشیده می‌شود و منطقه ی کمری به شکلی که از تکه‌ای از نخاع تشکیل شده است،به وسیله ی یک پزشک تمیز و آنتی‌سپتیک می‌شود،سپس یک سوزن نازک و تیز به فضای نخاعی در این منطقه وارد می‌شود،مایع نخاعی جمع‌آوری می‌شود و سپس این مایع برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می‌شود. در آزمایشگاه،مایع نخاعی مورد بررسی قرار می‌گیرد،این آزمون می‌تواند در تشخیص خونریزی‌ مغزی و تعیین علت آن مفید باشد.

درمان خونریزی مغزی

درمان خونریزی‌مغزی بستگی به نوع و شدت خونریزی، مکان آن، و وضعیت فیزیکی فرد دارد. در بسیاری از موارد، درمان خونریزی‌مغزی شامل تدابیر فوری می‌شود، مانند جراحی جهت تخلیه خون از مغز یا ترمیم عروق خونی آسیب‌دیده. اگر عللی مانند فشار خون بالا یا مصرف داروهای ضد انعقاد خون وجود داشته باشند، درمان شامل کنترل فشار خون است. همچنین، مراقبت‌های پزشکی اورژانسی مثل مانیتورینگ مداوم فشار خون، اکسیژن‌دهی، تزریقات مایعات و دیگر اقدامات اورژانسی ممکن است نیاز باشد. در ادامه به بررسی بیش‌تر درمان خونریزی‌مغزی پرداخته‌ایم. 

اقدامات اولیه تیم درمان

افرادی که دچار خونریزی می‌شوند،باید تحت مراقبت‌های ویژه قرار بگیرند،از اولین اقداماتی که برای درمان فرد صورت می‌گیرد،ثابت نگه‌داشتن فشار خون و تنفس فرد است،که در برخی از موارد فرد نیاز به تنفس مصنوعی دارد تا اکسیژن مورد نیاز مغز و بدن را تامین کند،از سرم نیز برای رساندن مایعات و دارو به بیمار استفاده می‌شود،مخصوصاً در صورتی که فرد بیهوش باشد،همچنین باید ضربان قلب،سطح اکسیژن خون و فشار داخل جمجمه بیمار تحت کنترل قرار بگیرد.
بعد از ثابت شدن وضعیت بیمار،جراح مغز و اعصاب می‌تواند روش رسیدگی به آن را تعیین کند،این وضعیت باید سریعاً بررسی شود.

درمان  دارویی

برای کاهش التهاب اطراف ناحیه خونریزی می‌توان از داروهای مختلف استفاده کرد تا فشار خون در حالت مطلوب قرار بگیرد و بیمار دچار رعشه نشود،در صورتی که بیمار به هوش است،شاید به مسکن احتیاج داشته باشد.

• داروی ضد درد
• داروهای کورتونی
• داروهای ضد تشنج
• داروهای دیورتیک

جراحی

جراحی برای درمان خونریزی‌ مغزی معمولاً در موارد شدید و وقوع آسیب به عروق خونی مغز انتخاب می‌شود،این جراحی به عنوان جراحی تخلیه خون است و هدف آن تخلیه خون و همچنین برطرف کردن علل موجب خونریزی‌ مغزی است،در این روش،جراح به طور دقیق و با استفاده از تصویربرداری رادیولوژیکی یا راهنمایی مخصوص،عروق خونی آسیب دیده را ترمیم می‌کند و خون تجمع یافته را تخلیه می‌‌کند،عمل جراحی ممکن است به عنوان یک اقدام فوری اجرا شود تا جلوگیری از تشکیل تجمع خونی درون مغزی (هماتوم) و فشار اضافه در مغز شود،این نوع جراحی معمولاً با مراقبت‌های بعد از عمل متناسب ترکیب می‌شود تا بهبود فرآیند بازسازی و بهبودی بیمار را تسریع کند.

فیزیوتراپی

کاهش عملکرد مغز و اختلال در وضعیت حرکتی بیمار از عوارض شایع بعد از خونریزی در مغز است که در برخی از بیماران ممکن است دیده شود،بیماران برای بهبود مشکلات حرکتی می‌توانند از فیزیوتراپی کمک بگیرند،تمرینات فیزیزیوتراپی قادر است توان حرکتی عضلات و مفاصل را به فرد بازگرداند.

پیشگیری از خونریزی مغزی

برخی بیماران بعد از Cerebral hemorrhage کاملاً بهبود پیدا می‌کنند،برای جلوگیری از این عارضه می‌توان کارهایی برای پیشگیری انجام داد:

• تغییر در شیوه زندگی
• کنترل و حفظ وزن در محدوده ی طبیعی
• کنترل بیماری‌هایی مانند فشار خون و دیابت که خطر ابتلا به خون‌ریزی را افزایش می‌دهد.
• هنگام ابتلا به فشار خون بالا،با رژیم غذایی مناسب،ورزش و مصرف دارو تحت نظر پزشک آن را کنترل کنید.
• مواد مخدر و سیگار مصرف نکنید،برای مثال کوکائین خطر خون‌ریزی را زیاد می‌کند.
• هنکام استفاده از موتور سیکلت از کلاه ایمنی استفاده کنید.
• کمربندایمنی خود را هنگام رانندگی ببندید.
• درمان فیزیوتراپی
• گفتار درمانی
• کار درمانی