سکته قلبی

سکته قلبی چیست؟

سکته یا حمله ی قلبی که به آن انفارکتوس میوکارد(MI) نیز گفته می شود،ممکن است در هر شرایط و در هر سنی اتفاق بیفتد،البته احتمال وقوع آن در افراد پرخطر و در سنین بالا بیشتر است،یکی از اصلی‌ترین بیماری‌ها و عارضه‌های قلبی که سالیانه علت بسیاری از مرگ و میرها در جهان به حساب می‌آید،عارضه ی سکته ی قلبی است،سکته ی قلبی زمانی رخ می دهد که سرخرگی که خون و اکسیژن را به قلب می رساند،مسدود شود؛رسوبات چرب و حاوی کلسترول به مرور زمان ایجاد می شود و پلاک هایی را در رگ های قلب تشکیل می دهد،اگر پلاک پاره شود،ممکن است لخته ی خون تشکیل گردد،لخته می تواند شریان ها را مسدود کند و باعث حمله ی قلبی شود.

سکته قلبی یکی از اصلی ترین عوامل مرگ انسان ها در جهان است

اگر یکی از عروق کرونر اصلی مسدود شده باشد؛بخش بزرگی از عضله ی قلب تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛اگر یک شریان شاخه‌ای کوچک‌تر مسدود شود؛مقدار کوچکتری از عضله ی قلب تحت تأثیر قرار می‌گیرد،در طول حمله ی قلبی،کمبود جریان خون باعث می شود بافت عضله ی قلب بمیرد،هرچه مدت زمان بیشتری از سکته بگذرد و درمانی صورت نگیرد،آسیب بیشتری به عضله ی قلب وارد می‌شود،پس از سکته قلبی،اگر بخشی از عضله ی قلب مرده باشد؛در طی چند هفته بعد بافت اسکار جایگزین می‌شود،بیماری عروق کرونر (CAD) دلیل اصلی حمله ی قلبی است،علت دیگری که کمتر شایع است،اسپاسم شدید یا انقباض ناگهانی عروق کرونر است که می‌تواند جریان خون در عضله ی قلب را متوقف کند،سکته ی قلبی در افراد جوان بسیار خطرناکتر است،زیرا صدمه ای که به قلب آنها وارد می شود بسیار ناگهانی تر از افرادی است که دارای قلب ضعیف تری هستند.

علائم سکته قلبی

برخی از حملات قلبی به طور ناگهانی رخ می دهد،اما بسیاری از افراد چند ساعت،روز یا هفته قبل ،علائم و نشانه های هشدار دهنده را دارند،درد یا فشار قفسه ی سینه (آنژین صدری) که با فعالیت اتفاق می افتد و با استراحت از بین می رود و همچنین تنگی نفس،ممکن است یک علامت هشدار دهنده ی اولیه باشد؛آنژین به دلیل کاهش موقت جریان خون به قلب ایجاد می شود،اگر چندین روز،هفته یا ماه به طور مداوم درد قفسه ی سینه داشته اید،بعید است که به دلیل حمله ی قلبی باشد،اما بهتر است به دکتر قلب مراجعه کنید؛دردهایی که چند ثانیه طول می کشند و تیر کشنده هستند نیز معمولاً نشانه ی دردهای قلبی نیستند،توجه داشته باشید که درد قلبی معمولاً با جابجایی و تغییر وضعیت بدن و فشار روی ناحیه ی درد،تغییر نمی کند.

درد قفسه سینه یکی از علائم اصلی سکته قلبی می باشد

گاهی بیمار قبل از بروز سکته احساس ضعف،بی حالی،سرگیجه و … را تجربه می کند،علائم شایع سکته ی قلبی عبارتند از:

• درد فشارنده و یا سوزشی پشت جناغ قفسه ی سینه که به نیم سینه ی چپ گاهاً هر دو نیم سینه و یا راست انتشار می یابد،عموماً بیمار احساس فشردگی سینه یا سنگینی سینه دارد.
• درد یا ناراحتی که به شانه،بازو،پشت،گردن،فک،دندان‌ها یا گاهی اوقات بالای شکم گسترش می‌یابد.
• عرق سرد
• خستگی
• سوزش سر دل یا سوء هاضمه
• سبکی سر یا سرگیجه ی ناگهانی
• حالت تهوع
• تنگی نفس

برخی گروه ها مثل سالمندان و افراد مبتلا به دیابت،ممکن است که درد را تجربه نکنند و هنگام سکتـه قلبی،علایم غیراختصاصی داشته باشند.

 این تظاهرات غیر شایع در انفارکتوس قلبی که عمدتاً در بیماران دیابتی یا مسن بروز می کنند به اصطلاح انفارکتوس خاموش یا بی صدا ( Silent MI ) گفته می شود که بصورت تعریق سرد ناگهانی بدون توجیه،سرگیجه ناگهانی،تهوع،تپش قلب ناگهانی،ضعف ناگهانی بدون توجیه می باشد که هرچند این موارد از شیوع بسیار کمی برخوردارند ولی می بایست مورد توجه قرار گیرند.

علایم ذکر شده در بالا در بیماران با سکته ی قلبی،عموماً بیشتر از چند دقیقه ( حدود ۲۰ دقیقه ) طول می کشد،ولی در موارد آنژین قلبی ( به اصطلاح عوام سکته ناقص ) کمتر از ۲۰ دقیقه طول کشیده و خود بخود یا با مصرف قرص زیر زبانی نیتروگلیسیرین بر طرف می شود که با مشاهده ی این علایم بیمار می بایست به اولین مرکز درمانی مراجعه نماید،اگر علایم فوق بیش تر از ۲۰ دقیقه طول بکشند (به خصوص در حال استراحت) و با مصرف داروی زیرزبانی نیتروگلیسیرین نیز بهتر نشوند،باید وضعیت را بسیار جدی گرفت،زیرا می تواند نشان دهنده ی بروز سکته ی قلبی باشد.

در کل علائم سکته ی قلبی می تواند از نظر شروع،شدت و مدت زمان متفاوت باشد،در بعضی افراد ممکن است علائم به طور ناگهانی ظاهر شوند،در حالی که برخی دیگر ممکن است به آرامی شروع شوند،ممکن است این علائم چند دقیقه یا چند ساعت طول بکشد،علائم حمله ی قلبی معمولاً بیش از چند دقیقه(حدود 20 دقیقه) باقی می ماند و ممکن است از بین برود و دوباره برگردد و یا تا چند ساعت به طور متناوب رخ دهد و باعث درد یا ناراحتی خفیف شود،علائم هشدار دهنده مانند درد مکرر قفسه سینه ممکن است روزها یا حتی هفته ها قبل رخ دهد،بسیار مهم است که فرد دچار حمله ی قلبی منتظر نماند تا ببینند درد چقدر طول می کشد و باید سریعاً به اورژانس مراجعه کند.

در صورت مشاهده علائم سکته قلبی سریعاً با اورژانس تماس بگیرید

آترواسکلروز چیست؟

روند آترواسکلروز،روند تشکیل پلاک های انسدادی در دیواره ی عروق است؛این پلاک ها جریان خون را در عروق کاهش می دهند،این پلاک ها از چربی،سلول های التهابی و کلسیم تشکیل شده اند.

اقدامات و كمك های اولیه:

• باید اقدامات زیر را در موارد حمله ی قلبی سریع و به طور كامل به انجام برسانید:
• بیمارستان هایی كه مراقبت های اورژانسی قلبی 24 ساعته دارند را بیابید و اگر درد قلبی بیش از 2 دقیقه طول كشید با مركز درمانی تماس بگیرید.
• اگر خودتان می توانید سریعتر بیمار را به مراكز درمانی برسانید،منتظر آمبولانس نشوید و بیمار را انتقال دهید.
• اگر لازم بود و به درستی نیز آموزش دیده باشید،عملیات احیاء قلبی ریوی را آغاز كنید.
• به بیمار كمك كنید تا در وضعیتی كه كمترین درد را دارد،قرار بگیرد،به طور معمول این كار شامل نشاندن بیمار و بالا نگه داشتن پاها بالاتر از سطح قلب می باشد،لباس های اطراف گردن و قفسه ی سینه را شل كنید.
• مشخص كنید كه آیا بیمار از بیماری شناخته شده ی عروق كرونر قلب در رنج بوده یا خیر و آیا نیتروگلیسیرین مصرف می كند،نیتروگلیسیرین،شریان كرونری را گشاد می كند و باعث افزایش جریان خون به عضله ی قلب می شود،ضمن اینكه فشار خون را كاهش داده و وریدها را گشاد می كند.(از آنجایی كه نیتروگلیسیرین فشار خون را كاهش می دهد در هنگام مصرف بیمار در حالت نشسته یا دراز كش باشد.)
• در صورتی که بیمار سابقه ی خونریزی گوارشی و مغزی اخیر نداشته باشد،قرص آسپرین جویدنی ۳۰۰ گرم (۳ قرص ) به بیمار بدهید تا آرام بجود.
• امدادگران در حمله ی قلبی می توانند تا سه قرص زیر زبانی نیتروگلیسیرین به فاصله ی پنج دقیقه بدون نیاز به تجویز پزشك تجویز كنند.(یعنی اگر قرص اول جواب نداد،قرص دوم و به همین ترتیب قرص سوم را استفاده کند)

چرا بعضی افراد دیر به مراکز درمانی مراجعه می کنند

دلایلی که مردم در رفتن به مراکز درمانی تأخیر می کنند:

• آن ها جوان هستند و باور ندارند که یک حمله ی قلبی برای آن ها پیش بیاید.
• نشانه ها چیزی نیستند که آن ها انتظار دارند.
• آن ها ممکن است نشانه های جدی را انکار کنند و منتظر بمانند تا برطرف شوند.
• آن ها ممکن است نصیحت بقیه،به ویژه اعضای خانواده را بخواهند.
• آن ها ممکن است ابتدا سعی کنند که خودشان با استفاده از آسپرین یا ضداسیدها نشانه ها را درمان کنند.
• آن ها ممکن است فکر کنند که نشانه ها مربوط به سایر مشکلات سلامتی (شکم درد،آرتروز) هستند.
• آن ها ممکن است ابتدا توجه بقیه (توجه کودکان یا بقیه ی اعضای خانواده) را بخواهند و نخواهند که آن ها را نگران کنند.

آیا آزمایشی برای تشخیص حمله قلبی وجود دارد؟

بله،برای تشخیص حمله ی قلبی،معمولاً از چندین آزمایش استفاده می‌شود؛در زیر،برخی از آزمایش‌های معمول برای تشخیص حمله ی قلبی را بررسی کرده‌ایم: 

نوار قلب

نوار قلب،پیشرفت موج الکتریکی در عضله ی قلب را نشان می‌دهد،در افرادی که دچار درد ایسکمیک قفسه ی سینه (ناشی از عدم خونرسانی کافی به عضله ی قلب) شده اند،اغلب تغییراتی در نوار قلب وجود دارد. 

در هنگام سکته غالباً در نوار قلب تغییراتی ایجاد می شود

آزمایش خون

از آزمایش خون،از جمله آزمایش اندازه گیری تروپونین،کراتین کیناز یا CK-MB،می‌توان برای اندازه گیری و نشان دادن میزان آسیب استفاده کرد،در طی حمله ی قلبی با تخریب عضلات قلب،این آنزیم‌ها از سلول‌های قلب به خون وارد می‌شوند،آزمایش آنزیم‌های قلب معمولاً در طی چند ساعت نیاز به تکرار دارند.

تست ورزش

تست ورزش شامل گرفتن نوار قلب در هنگام راه رفتن یا دویدن روی تردمیل است،این روش در تشخیص ایسکمی و تنگی رگ‌های قلب و بیماری عروق کرونر مفید است؛در طی این آزمایش،نوار قلب به طور مداوم در حین فعالیت ورزشی کنترل می‌شود و با افزایش نیاز قلب،تنگی رگ‌های قلبی با احتمال بیشتری دیده می‌شود،اگر فردی قادر به ورزش نباشد،می‌توان برای استرس قلب از داروهای افزایش دهنده ضربان قلب استفاده کرد.

آنژیوگرافی

در طی این آزمایش،پزشک لوله نازکی را به داخل رگ خونی از پا یا بازو وارد می‌کند،سپس لوله را تا قلب شما حرکت می‌دهند،در مرحله ی بعدی،پزشک ماده‌ای را وارد عروق قلبی شما می‌کند که با استفاده از اشعه‌ی ایکس نقشه‌ی کاملی از رگ‌های قلبی و محل تنگی احتمالی آن به پزشک نشان می‌دهد.

در طی آنژیوگرافی قلبی،محل رگ مسدود شده ی کرونری مشخص می شود و می توان با آنژیوپلاستی آن را باز کرد

عوامل خطر ساز سكته های قلبی

1- عواملی كه قابل تغییر نیستند

• ارثی : بیشتر بیماری های قلبی و عروقی دارای سابقه ی خانوادگی می باشند.
• مردان : شانس بیشتری برای ابتلا دارند.
• سن : اكثر حملات قلبی در افراد بالای 65 سال رخ می دهد.

2- عوامل خطری كه قابل تغییر هستند

• سیگار كشیدن: سیگاری ها دو برابر بیشتر در معرض خطر قرار دارند.
• فشار خون بالا: چون سبب افزایش كار قلب می شود.
• كلسترول بالای خون: سبب رسوب در دیواره ی شریان می شود.

3- عواملی كه قابل اصلاح هستند

• دیابت: سبب افزایش كلسترول و تری گلیسرید خون می شود.
• چاقی : روی فشار خون و كلسترول اثر دارد و باعث دیابت و فشار روی قلب می شود.
• كم تحركی: افراد غیر فعال دو برابر افراد فعال در معرض خطر سكته ی قلبی می باشند.

سیگاری ها دوبرابر بیشتر از بقیه در خطر سکته قلبی هستند

مهم‌ترین عوارض سکته قلبی کدامند؟

عوارض حمله ی قلبی غالباً به‌علت آسیب دیدن عضله ی قلب رخ می‌دهند،در ادامه می‌توانید مهم‌ترین عوارض سکته قلبی را ببینید:

• ریتم نامنظم یا غیرمعمول قلب (آریتمی): آسیب سکته ی قلبی می‌تواند بر نحوه حرکت سیگنال‌های الکتریکی قلب تأثیر بگذارد و باعث تغییر ضربان قلب شود؛برخی از چنین عوارضی می‌توانند جدی و کشنده باشند.‏
• شوک قلبی: این وضعیتِ نادر زمانی اتفاق می‌افتد که قلب به‌ طور ناگهانی قادر به پمپاژ خون نباشد.‏
• نارسایی قلبی: آسیب رسیدن زیاد به بافت عضله ی قلب ممکن است باعث شود که قلب نتواند خون را به‌درستی پمپاژ کند،این نارسایی قلبی بسته به چگونگی رسیدگی به علائم سکته ی قلبی قبل از وقوع و به‌ ویژه،علائم سکته ی قلبی در بیماران دیابتی می‌تواند موقت یا مزمن باشد.
• ‏التهاب بافت کیسه‌مانند اطراف قلب (پریکاردیت): گاهی سکته ی قلبی باعث واکنش سیستم ایمنی ‏معیوب بدن می‌شود،این وضعیت ممکن است سندرم درسلر،سندرم انفارکتوس پس از میوکارد یا سندرم آسیب ‏پس از جراحی قلب نیز نامیده شود.‏
• ایست قلبی: در این حالت،قلب بدون هشدار خاصی از کار می‌ایستد،جراحان قلب تغییر ناگهانی در سیگنال‌های قلب را عامل ایست ناگهانی قلبی می‌دانند،سکته ی قلبی خطر ابتلا به این وضعیت تهدیدکننده زندگی را افزایش می‌دهد و عدم درمان فوری این عارضه می‌تواند منجر به مرگ ناگهانی قلبی شود.‏

جلوگیری از سکته قلبی

مراقبت های پیشگیرانه ای وجود دارد که با رعایت و انجام آن ها می توان خطر وقوع حمله ی قلبی را تا حدود زیادی کاهش داد:

• سیگار کشیدن را هرچه سریع تر متوقف کنید.
• انجام منظم تمرینات ورزشی؛برخی از ورزش ها مانند شنا،دوچرخه سواری و پیاده روی در بهبود عملکرد قلب تاثیر به سزایی دارند.
• با کمک تکنیک های مدیریت ذهن استرس روزانه خود را کاهش دهید،انجام برخی از تمرینات مدیتیشن و تنفس نیز در کاهش استرس نقش موثری می تواند ایفا کند.

ورزش منظم و اصولی باعث جلوگیری از سکته قلبی می شود

• رژیم غذایی خود را تغییر داده و از مصرف مواد غذایی دارای چربی های اشباع شده بپرهیزید،مصرف مرتب میوه،سبزیجات و غلات را به رژیم خود اضافه کنید.
• وزن خود را در حد تعادل نگه دارید؛وزن اضافه،فشار زیادی بر قلب تحمیل می کند؛پس اگر دچار چاقی مفرط هستید هر چه سریعتر برای کاهش وزن خود اقدام نمایید.
• رعایت توصیه های پزشکی در صورت ابتلا به بیماری هایی نظیر چربی خون،فشار خون بالا،دیابت و … برای جلوگیری از بروز سکته ی قلبی بسیار مهم است.
• چکاپ سالیانه انجام دهید.

تغذیه صحیح در پیشگیری از سکته قلبی بسیار موثر است

تفاوت بین ایست قلبی و حمله قلبی

متاسفانه این عبارت که فرد دچار ایست قلبی شده است با اینکه فرد دچار حمله یا سکته ی قلبی شده است،بسیار متفاوت و جدا از همدیگر می باشند.

چنانچه شما دچار ایست قلبی شوید،بیهوش خواهید شد و به طور طبیعی نمی توانید نفس بکشید؛در طول ایست قلبی،سیستم الکتریکی کنترل کننده ی ضربان و ریتم قلب متوقف می شود و قلب از ضربان زدن باز می ماند.

در زمانی که فرد دچار ایست قلبی شده است،قلب خونرسانی به بدن را متوقف خواهد کرد و بلافاصله نیاز به CPR و مراقبت های پزشکی می باشد.

اما اگر شما دچار حمله و سکته ی قلبی شوید،هوشیاری خود را از دست نخواهید داد و می توانید نفس بکشید،اما دردی را در ناحیه ی سینه ی خود احساس خواهید کرد.

گاهی اوقات یک حمله ی قلبی ممکن است پیشرفت کند و تبدیل به ایست قلبی شود،نایده گرفتن سکته ی قلبی یا پشت گوش انداختن آن می تواند منجر به ایست قلبی در شما شود؛بنابراین مهم است که حتماً به متخصص قلب مراجعه کنید.

باید مراقب سلامت قلب خود باشیم