مهربانی با حیوانات از دستورات اسلام است

مهربانی،ویژگی است که خداوند در فطرت همه ی انسان ها،به امانت نهاده است،تمام انسان ها،از هر تبار و قوم و نژادی که باشند،هنگامی که متولد می شوند،قلبی لطیف دارند،بعضی افراد،این لطافت را تا پایان عمر حفظ می کنند،برخی هم برخلاف ندای قلبشان عمل کرده و به تدریج قلبشان مثل سنگ می شود.

مهربانی با همه ی مخلوقات خداوند،یکی از مهم ترین ارکان تمام ادیان الهی است،اسلام هم از این قائده مستثنی نیست و در رابطه با حقوق حیوانات،سفارشات زیادی دارد.

اسلام همگان را،از هر گونه آزار و اذیت حیوانات،چه جسمی و چه روحی،منع نموده است،از آنجا که حیوانات هم،به صورت عام، احساساتی مانند ترس،ناراحتی،خشم و … را تجربه می کنند،اسلام از ترساندن،ناراحت کردن،خشمگین کردن و به صورت کلی،هر گونه آزار روحی حیوانات نیز،منع نموده است.

خداوند در قرآن کریم،در رابطه با حقوق حیوانات صحبت کرده است:

«وَإِذَا تَوَلَّىٰ سَعَىٰ فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَيُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ ۗ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ» بقره-205

(نشانه آن، این است که) هنگامی که روی برمی‌گردانند (و از نزد تو خارج می‌شوند)،در راه فساد در زمین، کوشش می‌کنند و زراعتها و چهارپایان را نابود می‌سازند؛ (با اینکه می‌دانند) خدا فساد را دوست نمی‌دارد.

بر طبق این آیه،کشتن حیوانات،فساد کردن در زمین است و کسی که این کار را انجام می دهد،انسان فاسد و گناهکاری می باشد.

پیامبر اسلام و خاندان مطهّر ایشان (عَلیه و عَلیهِم السَّلام) توجه ویژه ای به حقوق حیوانات داشتند و بر رعایت آن،تاکید می کردند،روایات و احادیث زیادی در این رابطه وجود دارد،از جمله:

زنى به جهنم رفت براى آنكه گربه‌اى را بسته بود و چيزى بدو نخورانيد و نگذاشت از چيزهاى زمين بخورد تا بمرد.  پیامبر اکرم (ص)

روایت شده است،روزی پیامبر (ص) در حال وضو گرفتن بودند که گربه ای نزدیک ایشان شد،پیامبر متوجه تشنگی حیوان شدند،پس ظرف آب را نزدیک گربه بردند،گربه از آب نوشید،سپس پیامبر وضو گرفتند.

روایت شده است که روزی پیامبر (ص) دیدند که لانه ی تعدادی مورچه سوزانده شده است،پرسیدند:چه کسی این کار را انجام داده است؟ اصحاب گفتند:ما این کار را کرده ایم،پیامبر (ص) فرمودند:همانا سزاوار نیست که جز پروردگار آتش،کسی به آتش،دیگری را عذاب کند.

نقل شده است که شتر حَکم بن حارث از جایش برنمی خاست،حکم نیز او را می زد،پیامبر (ص) که شاهد این ماجرا بودند،به او فرمودند:حیوان را نزن،سپس رو به شتر گفتند:حُل حُل…بعد شتر از جا برخاست.

نوشته اند که روزی پیامبر (ص) الاغی را دیدند که بر صورتش داغ نهاده بودند،پس فرمودند:مگر نشنیده اید که من لعنت کرده ام آن کسی که صورت حیوان را داغ نهد یا تازیانه بر صورتش زند؟

یکى از همراهان پیامبر اسلام (ص) مى گوید:یک روز گوسفندى وارد منزل شد و یک قرص نان را که نزدیک ما بود،برداشت و فرار کرد،فورى برخاستم و به دنبالش دویدم و آن را گرفته و نان را از دهانش برگرفتم.

وقتى آن رسول رحمت (ص) این حرکت را از من دیدند،فرمودند: کار شایسته اى نکردى؛درست نبود که پشت گردن این حیوان را بگیرى و بر او فشار بیاورى تا آن قرص نان را از دهانش برگیرى.

نقل شده است که روزی اصحاب در محضر پیامبر (ص) بودند که یک نفر از آنها بین درختان رفت و لحظاتی بعد تخم پرنده ای را با خود آورد،پرنده ی مادر نیز به دنبال آن مرد آمد و در اطراف جمعیت می چرخید و بال بال می زد،پیامبر (ص)با دیدن این اتفاق،فرمودند:کدام یک از شما این حیوان را آزار داده است؟ آن مرد گفت:من تخم او را برداشته ام،پیامبر (ص) فرمودند:به او رحم کنید و آن را به وی بازگردانید…به وی بازگردانید.

حيوان شش حق به گردن صاحب خود دارد : هر گاه از آن پياده شد علفش دهد،هرگاه از آبى گذشت آبش دهد،به ناحق آن را نزند،بيشتر از قدرتش آن را بار نكند،بيشتر از توانش آن را راه نبرد و مدت زيادى روى آن درنگ نكند.  پیامبر اکرم (ص)

هر حيوانى ـ پرنده يا جز آن ـ كه به ناحقّ كشته شود در روز قيامت از قاتل خود شكايت خواهد كرد.  پیامبر اکرم (ص)

در نهج البلاغه نیز سفارشاتی از امیرالمومنین علی (ع) خطاب به کارگزارانشان در این مورد آمده است،از جمله اینکه:…بین شتر مادر و بچه اش جدایی نیندازد و شیرش را آن قدر ندوشد که برای بچه اش چیزی نماند…اگر شتری خسته شد،او را آسوده بگذارد و زیادی از او کار نکشد…هنگام گذر از آبگیرها به آنها فرصت بدهد که آب بنوشند…آنها را لحظاتی به حال خود بگذارد و برای آب خوردن و چریدن،مهلتشان دهد…

در حديث رحلت امير المؤمنين عليه السلام آمده است: ام كلثوم (س) گفت:… آن گاه امام عليه السلام به حياط خانه رفت،در [حياط ]خانه چند غاز بود كه به برادرم حسين عليه السلام هديه شده بود،غازها دنبال امام عليه السلام به راه افتادند و پَر و بال مى زدند و رو به روى ايشان فرياد مى كردند،تا آن شب چنين سر و صدايى راه نينداخته بودند … سپس امام فرمود : دخترم…به حقّى كه مرا بر توست سوگند،اين حيوانات را آزاد كن،تو چيزى را نگه داشته اى كه زبان ندارد و نمى تواند بگويد گرسنه است يا تشنه،يا آنها را آب و غذا بده،يا آزادشان كن كه از علفهاى زمين بچرند.

در احکام اسلامی هم مسئله ی توجه و کمک به حیوانات وجود دارد،به طور مثال فقیهان اسلامی فتوا داده اند که اگر در جایی آب به اندازه ای کم باشد که برای یکی از دو عمل وضو گرفتن و رفع تشنگی حیوان بسنده کند،انسان باید برای نماز خواندن،تیمم کند و آب را به حیوان بدهد.

همچنین در احکام اسلامی به تغذیه حیوان توجه فراوانی شده است و در متون فقهی از عبارت “نفقه حیوان” استفاده شده که تعبیری عام است،یعنی علاوه بر آب و غذا،شامل مسکن،بهداشت و درمان هم می شود،به این معنا که صاحب حیوان مکلّف است آب و غذای حیوان_چه حلال گوشت،چه حرام گوشت،پرنده،غیرپرنده و کلاً هر حیوانی_ را تامین کند،برای او محل نگهداری مناسب فراهم نماید و اگر بیمار شد،هزینه دارو و درمانش را بپردازد.

نهایتاً اینکه حیوانات هم مثل انسان ها حق حیات،آزادی و آسایش را دارند و ما انسان ها نباید آنها را از این حقوق محروم کنیم،همچنین نباید زیست گاههای آنها را از بین ببریم،جنگل ها،آبگیر ها،دریاها،رودخانه ها و … محل زندگی حیوانات است،بنابراین نباید آنها را از بین ببریم یا با آلوده کردنشان،حیوانات را در معرض خطر قرار دهیم،ظلم کردن به حیوانات،دور از انسانیت است،زیرا ما با مخلوقاتی مواجه هستیم که توان دفاع از حقوق خود را ندارند و در اکثر اوقات حتی توان دفاع از جان خود در برابر انسان ها را ندارند،پس بیایید با حیوانات مهربان باشیم.