جایگاه مهمان در اسلام

مهمان و مهمان نوازی

در فرهنگ دینی و سنت ما ایرانیان،مهمان جایگاه ویژه ای دارد و این جمله که:مهمان حبیب خداست،همیشه ورد زبان ما بوده است،اگر دقت کنیم هم می فهمیم که مردم ایران به صورت کلی،مهمان نواز هستند و دوست دارند که به بهترین شکل ممکن،از مهمانشان پذیرایی کرده و او را از میزبانی خود،خشنود کنند.

از نظر روان شناسی،مهمان دعوت کردن و مهمانی رفتن،عموماً،تاثیرات مثبتی بر روحیه انسان می گذارد و همانطور که می دانید،انسان های منزوی،از لحاظ روحی آسیب پذیرتر هستند.

ایرانیان اهل هر کجا که باشند،انسان های مهمان نوازی هستند

پس چه خوب است که با همنوعان خود،به ویژه اقوام و دوستانمان،رفت و آمد داشته باشیم و از حال یکدیگر باخبر بوده و اگر کسی مشکل و گرفتاری دارد،با کمک هم،برطرفش کنیم،البته ذکر این نکته ضروری است که در این مهمانی ها،باید سعی گردد که هیچ کس اذیت نشود و آداب مهمانی،حفظ شود،مثلاً مهمان سرزده به خانه ی میزبان نرود،زمان برای مهمانی رفتن مناسب باشد و باعث مزاحمت میزبان نشود،میزبان به لحاظ تدارک دیدن،به زحمت نیفتد و از این قبیل مسائل،که باید رعایت شوند.

مهمانی دادن و مهمانی رفتن،تاثیرات مثبتی بر روحیه انسان دارد

آیات و روایات درباره مهمان

در دین اسلام نیز در رابطه با مهمان،سفارشات بسیاری شده است،برای نمونه:

1-ای کسانی که ایمان آورده‌اید؛در خانه‌های پیامبر داخل نشوید مگر به شما برای صرف غذا اجازه داده شود،در حالی که (قبل از موعد نیایید و) در انتظار وقت غذا ننشینید؛امّا هنگامی که دعوت شدید داخل شوید؛و وقتی غذا خوردید پراکنده شوید،و (بعد از صرف غذا) به بحث و صحبت ننشینید؛این عمل،پیامبر را ناراحت می‌نماید،ولی از شما شرم می‌کند (و چیزی نمی‌گوید)؛امّا خداوند از (بیان) حق شرم ندارد… احزاب 53

2-آیا خبر مهمان هاى بزرگوار ابراهیم به تو رسیده است؟ در آن زمان كه بر او وارد شدند و گفتند: «سلام بر تو» او گفت: «سلام بر شما كه جمعیتى ناشناخته‏ اید» سپس پنهانى به سوى خانواده خود رفت و گوساله فربه (و بریان شده‏ اى را براى آنها) آورد. ذاریات 26-24

3-هر مؤمنی باید که مهمان دوست و مهمان‌نواز باشد. پیامبر اکرم (ص)

4-مهمان با روزی خود (بر میزبان) وارد می‌شود و با گناهان (آمرزیده) اهل خانه خارج می‌گردد. پیامبر اکرم (ص)

5-وقتی مهمان بر تو وارد می‌شود این را بدان که خدا بر تو منّت نهاده که تو را میزبان او قرار داده تا بدین‌وسیله گناهانت را بیامرزد. پیامبر اسلام (ص)

6-اگر کسی شما را به مهمانی دعوت کرد،دعوت او را اجابت کنید. پیامبر اسلام (ص)

7-کسی که به سفره‌ای برود که بدان دعوت نگردیده،او در حقیقت به عنوان یک سارق به آنجا وارد شده و یک غارتگر از آنجا بیرون می‌رود. پیامبر اسلام (ص)

8-سُنت و آداب اسلامی در آن است که میزبان،مهمان خود را تا درب خانه مشایعت نماید. حضرت محمد (ص)

مشایعت مهمان تا جلوی در،جزء آداب اسلامی است

9-خدا را  خدا را  در نظر بگیرید و حُرمت مهمان را رعایت کنید؛مهمان جز اینکه خشنود و سپاسگزار شما باشد نباید از نزد شما خارج شود. امام علی (ع)

10-آدم سخاوتمند از طعام مردم می‌خورد (دعوت را اجابت می‌کند) تا مردم نیز از طعام او بخورند. امام رضا (ع)

11-آدم بخیل از غذای مردم نمی‌خورد تا مردم هم از غذای او نخورند. امام رضا (ع)

12-اگر برادر دینی تو (بی‌دعوت) بر تو وارد شد آنچه در منزل داری از او پذیرایی کن و اگر با دعوت قبلی به نزد تو آمد برایش تهیه ببین. امام صادق (ع)

13-کمال سخاوت و جوانمردی در آن است که میزبان آنچه از وسایل پذیرایی در اختیار دارد از مهمان خود دریغ ننماید. امام صادق (ع)

14-کسی که او را به مهمانی دعوت کنند و او اجابت نکند و یا اگر اجابت کرد از غذای میزبان نخورد این نشانه ی بی‌مهری و جفاکاری اوست. امام صادق (ع)

15-کسی که غذایی که بدان دعوت نشده بخورد گویا پاره‌ای از آتش را خورده است. امام صادق (ع)

16-به کار گرفتن مهمان،نشانه ی بی‌مهری و جفاکاری به مهمان است.  امام باقر (ع)

17-مهمان زمانی که وارد خانه می‌شود اگر صاحب‌خانه با او هم‌غذا شود،حُجب و حیا را از بین می‌برد وگرنه،مهمان تا اندازه‌ای احساس گرفتگی و شرمندگی می‌کند. امام صادق (ع)

در روایات آمده است که مهمان دعوت کردن،باعث آمرزش گناهان می شود

18-(از آداب مهمانی) هر وقت که بر برادر دینی خود مهمان شدید،هر جا که به شما تعارف کرد همانجا بنشینید،زیرا صاحب‌خانه بهتر از افراد غریبه از اوضاع داخلی خود باخبر است. امام باقر (ع)

19-هر كس به خدا و روز قيامت ايمان دارد،بايد ميهمانش را گرامى دارد. رسول اکرم (ص)

20-به حاضران و غايبان امّت خود سفارش مى كنم كه دعوت مسلمان را ـ گر چه از فاصله پنج ميل ـ بپذيرند؛زيرا اين كار جزء دين است. رسول اکرم (ص)

21-هيچ كس نبايد بيش از توانش خود را براى ميهمان به مشقّت اندازد. حضرت محمد (ص)

22-ابن ابى يعفور: در خانه ی امام صادق عليه السلام ميهمانى ديدم،روزى او براى انجام كارى برخاست،حضرت به او اجازه ندادند و شخصاً آن كار را انجام دادند و فرمودند: رسول خدا صلى الله عليه و آله از به كار گرفتن ميهمان،نهى فرموده است.

23-مرد (ميزبان) را همين گناه بس كه غذايى را كه پيش برادران خود مى گذارد كم شمارد و ميهمانان را همين گناه بس كه آنچه را برادرشان در برابرشان مى گذارد،كم شمارند. حضرت محمد (ص)

24-مردى امير المؤمنين عليه السلام را به ميهمانى دعوت كرد،حضرت فرمود :مى پذيرم به شرط اين كه سه قول به من بدهى؛عرض كرد : چه قولى اى امير المؤمنين؟ فرمود : از بيرون چيزى براى من تهيه نكنى،آن چه را در خانه دارى از من دريغ نكنى و در حق زن و بچه ات اجحاف ننمايى،عرض كرد : قبول مى كنم اى امير المؤمنين؛پس على بن ابى طالب عليه السلام دعوت او را پذيرفت.

25-هرگاه يكى از شما به ميهمانى دعوت شد،فرزندش را هم به دنبال خود نبرد كه اگر چنين كند،كار حرامى كرده و با نافرمانى (خدا ) وارد خانه ميزبان شده است. حضرت محمد (ص)

26-پیامبر اکرم (ص) فرموده است: مهمانی سه روز است و بیشتر از آن صدقه است؛مهمان نباید آن‌قدر نزد کسی بماند که او را به گناه و سختی بیندازد،گفته شد: چگونه او را به گناه می‌اندازد؟ فرمود: تا جایی که چیزی برایش نماند که برای او خرج کند.

27- هیچ بنده‌ای نیست که مهمانی برایش بیاید و به صورت او (مهربانانه) بنگرد،مگر آنکه چشم او بر آتش حرام گردد. پیامبر اعظم (ص)

28-هشت گروه اگر اهانت شوند،جز خود را سرزنش نکنند… (یکی از آنها) مهمانی که به صاحب‌خانه دستور دهد (است). پیامبر اعظم (ص)

مهمانی باعث صمیمیت بیشتر و بهتر شدن روحیه می شود