سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه ی رحم یک سرطان شایع در بین خانم ها می باشد،از آنجایی که یکی از عوامل خطر این بیماری،عدم رعایت بهداشت در دستگاه تناسلی است،در کشورهایی که مراقبت های بهداشتی بیشتر است،شیوع آن کمتر می باشد.

سیر سرطان دهانه ی رحم

برخلاف سرطان رحم که معمولاً در سن بالای ۵۰ سال و هنگام یائسگی آغاز می‌شود؛سرطان دهانه ی رحم می‌تواند از سن ۲۵ سالگی شروع شود و اوج آن در ۴۷ سالگی است،از هر ۱۲۸ خانم یک نفر در معرض این نوع سرطان هستند.

دهانه ی رحم یا سِرویکس،محل ورود به رحم است و در انتهای فوقانی واژن قرار دارد،سرویکس یک لوله باریک است که در پایین ترین قسمت انتهایی رحم قرار داشته و در ادامه به واژن متصل می شود.

سرطان سرویکس نوعی سرطان می باشد که در سلول‌های قسمت پایین رحم و متصل به واژن،رخ می‌دهد،وقتی که سلول‌های سرویکس رشد غیر طبیعی دارند و به سرعت تکثیر می‌شوند،سرطان مذکور اتفاق می‌افتد،مثلاً یکی از عوامل محرک سرطان سرویکس تماس با ویروس پاپیلومای انسانی است که در سلول‌های سرویکس،جهش ایجاد می کند.

این جهش باعث می‌شود سلول‌های طبیعی به سلول‌های غیر طبیعی تبدیل گردند،سلول‌های غیرطبیعی جمع شده و توده‌ای به نام تومور را تشکیل می‌دهند،توده و یا تومور در سرویکس می‌تواند خوش‌خیم یا بدخیم باشد،توده‌های خوش‌خیم پولیپ،کیست و زگیل‌های ناحیه ی تناسلی معمولاً خطرناک نمی باشند و به سایر بافت‌های اطراف تهاجم پیدا نمی‌کنند،اما توده‌های بدخیم سرطان سرویکس،گاهی تهدید کننده زندگی افراد بوده و می‌توانند به بافت‌ها و اعضای اطراف،تهاجم پیدا کنند و یا به سایر نقاط بدن منتشر شوند.

سرطان دهانه ی رحم قابل پیشگیری است

عوامل خطر سرطان دهانه رحم

عفونت به ویروس پاپیلومای انسانی یا HPV (عامل زگیل تناسلی) در 90 درصد موارد باعث ایجاد این بیماری در خانم ها می شود،فرد ممکن است چندین سال به این ویروس آلوده شده و از آن بی اطلاع باشد،این ویروس زمانی که به مدت طولانی در بدن شخص باشد ممکن است به طور تدریجی خود را نشان بدهد و بعضی سلول های دهانه ی رحم را تبدیل به سلول های سرطانی خطرناک کند.

 البته در بسیاری از افراد نیز عفونت به این ویروس باعث ایجاد بیماری نمی شود. افراد زیر نیز بسیار مستعد ابتلا به سرطان دهانه ی رحم هستند:

• افرادی که به دخانیات اعتیاد دارند.

سیگار عامل بسیاری از سرطان ها از جمله سرطان سرویکس است

• افرادی که قرص های ضدبارداری خوراکی به مدت 5 سال یا بیشتر مصرف کرده اند.
• افرادی که بارداری و زایمان های متعدد داشته اند.
• افرادی که همسرشان دارای چند شریک جنسی است.
• افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند:مانند افرادی که داروهای سرکوب کننده ی سیستم ایمنی مصرف می کنند یا مبتلا به ایدز هستند.
• افرادی که دارای شریک های جنسی متعدد هستند.
• افرادی که در سنین پایین رابطه جنسی خود را آغاز کرده اند.
• افرادی که دچار کمبود ویتامین A،C و اسید فولیک هستند.
• افرادی که دچار چاقی مفرط هستند.

از عوامل ابتلا به سرطان سرویکس،چاقی مفرط است

• افرادی که فرزندی نداشته اند.

علائم سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه ی رحم در مرحله اول معمولاً علائم و نشانه‌های خاصی از خود ایجاد نمی‌کند،علائم و نشانه‌های مراحل پیشرفته‌ تر در سرطان دهانه ی رحم عبارت‌اند از:

• خونریزی که در بین قاعدگی های منظم ماهیانه رخ دهد.
• خونریزی پس از تماس جنسی یا شستشوی واژن یا معاینه لگن.
• خونریزی قاعدگی طول کشیده و یا شدیدتر از معمول.
• خونریزی بعد از یائسگی.
• افزایش ترشح از واژن که ممکن است بوی نامطبوع داشته باشد.
• درد در ناحیه تناسلی یا درد در لگن در هنگام مقاربت.

غربالگری سرطان دهانه رحم

غربالگری سرطان دهانه ی رحم برای یافتن تغییرات سلول‌های دهانه ی رحم استفاده می‌شود که می توانند منجر به سرطان شوند،دهانه ی رحم،ورودی رحم است و در قسمت بالای واژن قرار دارد،غربالگری سرطان دهانه ی رحم شامل سیتولوژی دهانه ی رحم یا همان پاپ اسمیر  و برای برخی خانم‌ها آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) است.

منظور از غربالگری بررسی برای یافتن سلول‌های سرطانی قبل از بروز علائم است،این می‌تواند به یافتن سرطان در مراحل اولیه کمک کند،هنگامی که بافت غیرطبیعی یا سرطانی در مراحل اولیه یافت شود،احتمالاً درمان آن آسان‌تر خواهد بود.

آزمایش پاپ اسمیر روشی راحت برای پیشگیری از سرطان دهانه ی رحم است

آزمایش غربالگری سرطان دهانه ی رحم سلامت دهانه ی رحم فرد را مورد بررسی قرار می‌دهد،غربالگری دهانه ی رحم یک آزمایش برای تشخیص سرطان نیست،بلکه آزمایشی برای جلوگیری از سرطان است،در جلسه ی غربالگری،نمونه ی کوچکی از سلول‌های سرویکس توسط یک بِراش کوچک نمونه‌گیری می شود،غربالگری آزمایش و بررسی تمام زنان در معرض خطر سرطان سرویکس است که بیشتر آنها بدون علائم خواهند بود. غربالگری با هدف شناسایی تغییرات پیش سرطانی انجام می‌شود که در صورت عدم درمان،ممکن است منجر به سرطان شود.

معمولاً 7-3 سال طول می‌کشد تا تغییرات ذکر شده در سلول‌های دهانه ی رحم، به سرطان تبدیل شوند،غربالگری سرطان دهانه ی رحم ممکن است این تغییرات را قبل از سرطانی شدن تشخیص دهد،آن دسته از زنانی که تغییرات کمی دارند می‌توانند به طور مکرر تحت آزمایش قرار گیرند تا ببینند آیا سلول‌های آنها به حالت طبیعی باز می‌گردد یا خیر،زنان دارای تغییرات سلولی مذکور می‌توانند برای از بین بردن سلول‌ها تحت درمان قرار گیرند.

غربالگری سرطان سرویکس معمولاً بخشی از معاینه ی سلامت بانوان است،همانطور که گفته شد،برای غربالگری،دو تست از جمله تست پاپ اسمیر و HPV وجود دارد،برای هر دو مورد،پزشک یا پرستار بخشی از سلول‌های ‌سطح دهانه ی رحم را نمونه‌برداری می‌کند،با آزمایش پاپ اسمیر،آزمایشگاه نمونه ی سلول‌های سرطانی یا سلول‌های غیرطبیعی را که بعداً می‌توانند به سرطان تبدیل شوند،بررسی می‌کند،با تست HPV آزمایشگاه صرفاً وجود ویروس پاپیلومای انسانی را در بافت بررسی می‌کند.

سن غربالگری سرطان دهانه رحم

اینکه هر چند وقت یکبار باید غربالگری سرطان سرویکس انجام داد و چه آزمایشاتی باید انجام شود به سن و سابقه سلامتی شما بستگی دارد:

1-زنان 29-21 ساله هر ۳ سال یکبار باید تست پاپ انجام دهند،آزمایش HPV توصیه نمی‌شود.

2-زنان 65-30 سال هر ۵ سال یکبار باید آزمایش پاپ اسمیر و تست HPV (آزمایش همزمان) (ترجیح داده می‌شود)،از سوی دیگر انجام تست پاپ اسمیر هر ۳ سال به تنهایی قابل قبول است.

3-از سن ۶۵ سالگی به بعد به شرط دو مورد زیر می توان انجام تست را متوقف کرد:

• سابقه ی تغییرات سلولی غیر طبیعی یا سرطان نداشته باشید.
• اگر در ۱۰ سال گذشته ۲ بار آزمایش همزمان(پاپ اسمیر و تست HPV)نرمال و یا ۳ بار پاپ اسمیر نرمال داشته باشید.

اگر یک زن بالای 65 سال،علائم خاصی مانند خونریزی واژینال را داشته باشد،ممکن است نیاز باشد آزمایش پاپ را نیز انجام دهد.

اما نکته ای که باید به آن اشاره کنیم این است که خانم هایی که واکسن HPV دریافت کرده اند نیز باید نسبت به انجام تست های غربالگری اقدام کنند.

آیا در صورتی که خانمی هیسترکتومی (عمل برداشتن رحم) کرده باشد،باز هم نیازی به انجام تست های غربالگری دهانه ی رحم می باشد؟

بله ممکن است نیاز باشد،این تصمیم بر اساس علت هیسترکتومی،سابقه تغییر سلولی و یا سرطان دهانه ی رحم گرفته می شود و بر عهده ی پزشک معالج است،حتی در صورتی که دهانه ی رحم با هیسترسکوپی (روشی که در آن پزشک با وسیله ای مجهز به دوربین،داخل رحم را می بیند) برداشته شود،سلول های دهانه ی رحم در قسمت فوقانی واژن باقی خواهند ماند.

در صورتی که سابقه ابتلا به سرطان دهانه ی رحم وجود داشته باشد،تست های غربالگری باید تا بیست سال بعد از جراحی انجام شوند.

زنانی که سابقه سرطان دهانه ی رحم دارند،به ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) آلوده شده‌اند،سیستم ایمنی ضعیفی دارند یا قبل از تولد (یعنی در دوران جنینی و در اثر مصرف مادرشان) در معرض دی اتیل استیل بسترول (DES-نام دارویی که یکی از آگونیست های استروژنی است و امروزه در درمان برخی اختلالات نظیر سرطان سینه و پروستات کاربرد دارد) قرار گرفته‌اند،ممکن است نیاز به غربالگری مکرر داشته باشند و نباید این دستورالعمل‌های معمول را دنبال کنند.

چه نکاتی پیش از انجام تست باید رعایت شود؟

برای آن که روند آزمایش به طور دقیق انجام شود و نتیجه ‎ی قابل اطمینانی داشته باشد لازم است پیش از انجام آن نکاتی رعایت شود،برخی از این نکات شامل موارد ذیل است:

• گفته می شود تست پاپ اسمیر بهتر است در فاصله روزهای 18-12 سیکل قاعدگی انجام شود،اما در روش پاپ اسمیر مایع(روش رایج امروزی) محدودیت زمانی وجود ندارد.
• از 48 ساعت قبل از انجام این آزمایش،ژل،كرم و داروهای واژینال استفاده نکنید.

از 48 ساعت قبل از تست پاپ اسمیر از داروهای واژینال استفاده نکنید

• از 48 ساعت قبل دوش واژینال استفاده نکرده باشید.
• از 48 ساعت قبل،رابطه جنسی نداشته باشید،در روش پاپ اسمیر مایع،به علت جداسازی سلولها،رعایت این شرایط الزامی نیست.
• در زمانی که عفونت شدید باشد به طوری که ترشحات واژن خیلی زیاد هستند(واژینیت)نباید آزمایش صورت گیرد.
• مواردی که لکه بینی وجود دارد هم بهتر است پاپ اسمیر انجام نشود.

اگر قصد انجام آزمایش پاپ دارید و باردار هستید،می‌توانید در هفته یک تا ۲۴ بارداری این آزمایش را انجام دهید،اما بعد از ماه ششم و تا ۱۲ هفته پس از تولد،نباید آزمایش پاپ اسمیر انجام دهید،در طول سه ماه آخر بارداری،آزمایش پاپ شما ممکن است ناخوشایند باشد،پس از تولد،به دلیل سلول‌های کم یا التهابی که پس از تولد به وجود می‌آیند،ممکن است نتایج غیر قابل اعتمادی دریافت کنید.

 واکسن ویروس پاپیلومای انسانی

زنان ۹ تا ۲۶ ساله که هنوز در معرض سویه های HPV تحت پوشش واکسن ها قرار نگرفته اند و مجرد هستند،بهترین کاندیدای تزریق واکسن ویروس پاپیلومای انسانی (گارداسیل) می باشند. 

از آنجایی که ویروس HPV بیشتر از طریق تماس جنسی منتقل می شود،زمان ایده آل برای مصرف این واکسن،قبل از شروع فعالیت جنسی است.

بنابراین توصیه می شود اولین دوز واکسیناسیون گارداسیل خود را در سنین ۹ تا ۱۲ سالگی (قبل از نوجوانی) دریافت کنید.

اگر در دوران پیش از نوجوانی تزریق واکسن را فراموش کرده اید و از نظر جنسی فعال هستید،سریعاً خود را واکسینه کنید.

از طرف دیگر،اگر شما بالای ۲۶ سال سن دارید و مایل به دریافت واکسن HPV هستید،باید با یک پزشک برای ارزیابی مناسب بودن خود صحبت کنید.

در کل واکسن گارداسیل در دختران در دوره سنی نه تا بیست و شش سال تزریق می شود،ولی لازم به ذکر است،که این واکسن تا سنین ۴۵ سال قابل انجام است. (البته این واکسن در پسران هم مصرف می شود و در این جنس،از سرطان آلت تناسلی،مقعد و گلو پیشگیری می نماید)

به یک آینده ی زیبا امیدوار باشیم